Nhà tù “tiêu chuẩn khách sạn 5 sao” có một không hai trên thế giới

Toàn cảnh nhà tù.

Kể từ khi được mở cửa cách đây 3 năm, với chi phí vào khoảng 138 triệu bảng Anh, Halden được coi là nhà tù nhân đạo nhất thế giới, mục đích chính là phục hồi chức năng, giáo dục phạm nhân hơn là trừng phạt.

Nhà tù tiêu chuẩn khách sạn 5 sao

Trong nhà tù Halden, thoang thoảng mùi càphê mới pha làm người ta liên tưởng đến các cuộc hội thảo. Hương càphê lan sang phòng trò chơi và các căn hộ theo phong cách chung cư – nơi các tù nhân sống chung với nhau trong nhóm 8 người. Uống càphê nhiều có thể làm cho bạn đói, do đó, 2 giờ sau khi ăn trưa, bảo vệ từ tòa nhà A sẽ mang đến cho các tù nhân một ít bánh hấp, bánh quế và mứt.

Điều đáng chú ý ở đây là sự yên tĩnh khác hẳn với tất cả các nhà tù khác trên thế giới. Không có bất kỳ sự đập phá hay la ó. Ông Høidal – Giám đốc nhà tù Halden – rất ngạc nhiên khi phóng viên tờ Guadian của Anh hỏi về số tù nhân tấn công bảo vệ, nhân viên nhập viện hay những vụ tù nhân tấn công nhau. Ông nói rằng không có nhiều bạo lực ở đây và ông không nhớ vụ xô xát cuối cùng diễn ra như thế nào. Khi nhà tù Halden mở ra, nó đã thu hút sự chú ý trên toàn cầu bởi thiết kế quy mô và sự lộng lẫy của nó.

Tọa lạc trong một khu rừng, các khối nhà tù được thiết kế rất nhỏ gọn, mang nhiều phong cách cổ Scandinavian hơn là một nhà tù. Ông Høidal kể rằng, ông mới đến thăm một nhà tù của Anh và đã ở lại trong một khách sạn 5 sao trên đại lộ Oxford. May mắn cho khách sạn, ông không thể nhớ tên, nhưng ông nhận thấy những căn phòng ở nhà tù Halden nhỏ hơn và có lẽ đẹp hơn so với căn phòng khách sạn mà ông đã nghỉ. Mỗi căn phòng giam giữ tù nhân trong nhà tù Halden có một tivi màn hình phẳng lớn, nhà vệ sinh riêng, vòi hoa sen, khăn tắm lớn, mềm mại, màu trắng. Mỗi tù nhân đều có tủ lạnh riêng, tủ và bàn làm việc mới, cửa sổ lớn nhìn ra cảnh quan khu rừng phủ đầy rêu.

Phòng ngủ đẹp như khách sạn.

Tù nhân được mở khóa lúc 7h30 và khóa lại vào lúc 20h30. Trong ngày, họ được khuyến khích tham gia các công việc chung và các hoạt động giáo dục với một khoản thanh toán hằng ngày là 5,6 bảng Anh. Kent (43 tuổi) từng là một nhân viên quản lý phục vụ, bị kết án 3 năm tù, đang ngồi trong phòng thu của nhà tù, nơi các tù nhân ghi âm giọng hát của mình và thực hiện một chương trình được phát sóng hằng tháng trên đài phát thanh địa phương. Ông đã thành lập một ban nhạc cùng với 3 tù nhân khác và 2 vệ sĩ, tổ chức biểu diễn thường xuyên cho các bạn tù.

Mặc dù thức ăn được cung cấp bởi nhà tù, song các tù nhân có thể mua thêm thực phẩm để chế biến thêm các món ăn cho mình. Các cửa hàng trong nhà tù có wasabi cho những người muốn làm sushi. Bạn có thể mua thịt bò với giá 37 bảng Anh/1kg. Những cuốn sách về nấu ăn thường được các tù nhân mượn nhiều nhất trên thư viện. Hầu hết các tù nhân có “tủ lạnh đầy ắp thức ăn, sữa chua và phomát”.

Một số tù nhân cho biết họ đã tăng cân kể từ khi nhập trại. Một quan chức trong bộ phận chăm sóc y tế cho biết 40% tù nhân được uống thuốc ngủ và từ 10-20% được uống thuốc chống trầm cảm, bầu không khí ở Halden khá trong lành và yên bình.

Giáo dục chứ không trừng phạt

Vai trò của bảo vệ nhà tù rất khác nhau trong hệ thống nhà tù trên khắp thế giới. Trong khi các cán bộ ở Anh được đào tạo một vài tuần thì ở Na Uy, cán bộ trại giam sẽ hoàn thành khóa học đại học 2 năm, với những học phần lớn nhấn mạnh về quyền con người, đạo đức và pháp luật. Tại Halden có 340 nhân viên (bao gồm cả giáo viên và nhân viên y tế) cho 245 tù nhân nam. Nhân viên được khuyến khích hòa đồng với tù nhân, nói chuyện với họ, tư vấn, làm việc với họ để giúp họ hiểu những sai lầm của mình. “Chúng tôi có cán bộ nhà tù nhiều hơn so với tù nhân ở đây. Vai trò của chúng tôi vai trò là giúp họ vượt qua khó khăn, động viên họ để sau này tái hòa nhập cộng đồng” – ông Høidal chia sẻ.

Na Uy là một trong những quốc gia có tỉ lệ tái phạm thấp nhất ở Châu Âu, chỉ có 20% sau 2 năm, so với khoảng 50% ở Anh. Một phần là do hệ thống nhà tù tốt, nhưng nó cũng là kết quả của một hệ thống phúc lợi tốt. Tất cả những người đang bị giam cầm trong nhà tù Na Uy sẽ được ra tù bởi hệ thống tuyên án của Na Uy không có án tù chung thân và quy định thời hạn tối đa là 21 năm.

Phòng tập thể thao cho tù nhân.

“Chúng tôi không nghĩ rằng những biện pháp trừng trị quá nghiêm khắc sẽ làm cho họ trở thành người tốt. Chính vì vậy, chúng tôi tập trung nhiều hơn vào việc phục hồi chức năng, giáo dục, cải tạo họ” – ông Høidal nói.

Mặc dù được thụ án trong nhà tù “tiêu chuẩn 5 sao”, nhưng các tù nhân ở đây cho rằng, nhà tù dù có hiện đại đến đâu vẫn là nhà tù, bởi trong nhà tù không thể có tự do theo đúng nghĩa.

Ông Kent thừa nhận, ông rất vui vì có thể tập trung vào âm nhạc của mình, nhưng ông chia sẻ: “Nhà tù Halden đã được so sánh với những khách sạn tốt nhất. Đây là ấn tượng của tôi, bạn bè và cha mẹ tôi. Vấn đề thực sự là tự do mà mình đã bị mất. Đó là điều tồi tệ nhất đã xảy ra. Khi cánh cửa đóng sầm vào ban đêm, bạn ngồi đó trong một căn phòng nhỏ, đó luôn luôn là một thời gian khó khăn”. Ông Kent có những đứa con ở độ tuổi từ 10 đến 12.

“Tôi nghĩ về họ 24/7, tôi nói chuyện với họ 3 lần 1 tuần trong 30 phút, nhưng có quá nhiều điều để nói, rất nhiều, tôi cần phải làm cho họ nghĩ rằng tôi sẽ không bao giờ tái phạm. Tự do có nghĩa là rất lớn với tôi” – ông Kent tâm sự.

Nhà vệ sinh cũng rất sạch sẽ.